Westkapelle (Zeeuws: Wasschappel) is een dorp, met historische status als stad, in de gemeente Veere op de westelijke punt van het voormalige eiland Walcheren. Het ligt daarmee in de Nederlandse Provincie Zeeland. Westkapelle had op 1 januari 2010 2705 inwoners.

Geschiedenis

Westkapelle is mogelijk gesticht in de tijd van de Vikingen. Het dialect bevat accenten die bij Scandinavische mensen ook te horen zijn. De nederzetting kreeg in 1223 stadsrechten maar had géén zitting in de Staten van Zeeland, reden waarom het een smalstad werd genoemd. De stad leefde hoofdzakelijk van de visvangst (haring). In 1400 sloeg een stormvloed de Westkaap weg, zodat een eind kwam aan de welvaart van Westkapelle. In die tijd is men begonnen met de aanleg van de Westkapelse Zeedijk, In 1454 werd de stad verkocht aan Heer Hendrik van Veere. In 1540 bezocht Keizer Karel V het stadje. Tot en met 1996 was Westkapelle een zelfstandige gemeente. Overblijfsel van de tijd dat Westkapelle smalstad was is de jaarlijkse kermis met bijbehorende schutterij de Gaaischieters.

Tweede Wereldoorlog

Op 3 oktober 1944 werd de zeedijk aan de zuidkant van het dorp door Britse bommenwerpes verwoest (deze gebeurtenis heet in Westkapelle nog altijd simpelweg 't Bombardement), met de bedoeling Walcheren onder water te zetten om zo het eiland makkelijker van de Duitse bezetter te kunnen bevrijden. Bij dit bombardement kwamen 180 inwoners van het stadje om het leven; de plaats zelf werd zo goed als van de kaart geveegd door de bommen en het binnenstromende zeewater. De geallieerde troepen landden op 1 november 1944 met landingsvaartuigen ten noorden en zuiden van het ontstane dijkgat. Ten tijde van de landing bevonden zich nog zes mensen in het dorp, de rest van de overlevenden was geëvacueerd naar de omringende dorpen.

Op 12 oktober 195, meer dan een jaar later, was het gat gedicht. Een nog altijd zichtbaar overblijfsel van de Tweede Wereldoorlog is de Kreek die ontstaan is door het bombardement. Door het zoute kwelwater, onder de dijk door, is het water brak in plaats van zoet. Voor meer informatie over deze en de andere bombardementen van de dijken op Walcheren zie: Inundatie van Walcheren.

Als herinnering aan deze oorlog, maar zeker ook aan de bevrijding, staat er een Sherman-tank op de dijk. Achter de vuurtoren 'Hoge licht' liggen, in een halve cirkel, de graven van de oorlogsslachtoffers.

Diversen

In 2012 werd Westkapelle opgeschrikt door een ontuchtzaak van ongekende omvang. Er werd bekend dat inwoner Joost W. vanaf eind jaren 60 tot 2011 meer dan 100 jongens van 12 tot 18 jaar heeft misbruikt, eerst veelal in Westkapelle, maar de laatste circa 20 jaar meer in de omliggende dorpen. Veel zaken waarover het Openbaar Ministerie verklaringen had waren verjaard. De officier van justitie schatte dat de man in veertig jaar tijd contact heeft gehad met 100 minderjarige jongens. De seksuele handelingen werden verricht in ruil voor contant geld, alcohol, beltegoed, sigaretten of snacks. Van alle misbruikte jongeren deden er in 2011 uiteindelijk drie aangifte.

In september 2012 is de 60-jarige Joost W. door de rechtbank in Middelburg veroordeeld tot 2 jaar cel en tbs. De zaak is niet alleen opmerkelijk vanwege het grote aantal slachtoffers. Binnen de gemeenschap van Westkapelle waren de praktijken van W. publiek geheim. Ouders waarschuwden wel hun eigen kinderen, maar deden verder niets. De dader kon daardoor 40 jaar lang ongestoord zijn gang gaan. Toen de zaak in februari 2012 naar buiten kwam, reageerde het dorp gelaten.

Historische bezienswaardigheden

Westkapelle is bekend om zijn vuurtoren, het 'Hoge licht', die direct bij binnenkomst van de voormalige stad te zien is. Deze toren is het overblijfsel van een gotische kerk, die in de 18e eeuw door brand verloren is gegaan. In de 19e eeuw is er een baken op geplaatst, zodat hij als vuurtoren dienst kon doen. Bijzonder voor een lichttoren is dat hij niet aan de zeekant staat, maar juist aan de landkant van de plaats. Dit is bewust gedaan zodat er in de tijd toen de dijken nog minder stevig waren minder kans op schade zou zijn bij geval van overstroming.

Daarnaast staat er op de zeedijk aan de noordkant een tweede vuurtoren, het zogenaamde ÍJzeren torentje'. Beide vuurtorens vormen samen een lichtlijn om de scheepvaart in het Oostgat richting Westerschelde te geleiden. Ook vormt het 'Hoge licht' met 'Lichtopstand Zoutelande' een rode lichtlijn voor schepen vanuit Vlissingen.

De enige molen van Westkapelle die de oorlog heeft overleefd, is korenmolen De Noorman.

Een andere bezienswaardigheid is de Westkappelse Zeedijk, een vijf kilometer lange zeewering van basaltsteen in de duinenrij die het eiland Walcheren tegen de zee beschermt. Voor de deltawerken was dit hét teken van Nederland tegen het water.

In het voormalige polderhuis is het Dijk- en Oorlogsmuseum gevestigd.

Klederdracht

In Westkapelle werd er altijd een speciaal klederdracht gedragen, maar omdat Westkapelle aan het verstedelijken is, begint het dragen van deze volkskleding uit te sterven. Op bijzondere gelegenheden zoals bij het ringrijden en sjeezenrijden en de Westkapelse ouderwetse gebruiken wordt de klederdracht nog wel gedragen.

Bijnamen

Westkapelle is lange tijd een erg besloten gemeenschap geweest, hoewel dit tegenwoordig minder is vanwege toerisme en mensen die van elders in Nederland naar het dorp zijn verhuisd. Dit was, en is, goed te zien aan het beperkte aantal familienamen dat er voorkomt; omdat het verder de gewoonte was kinderen te vernoemen naar hun grootouders, ooms en tantes, hadden vele mensen feitelijk dezelfde naam. Zo zijn Minderhoud, Gabriëlse en Roelse relatief veelvoorkomende familienamen in Westkapelle.

Om verwarring te voorkomen werden — en worden — in het dagelijks leven bijnamen gebruikt. Deze verschillen enorm en zijn soms persoonsgebonden, maar worden soms ook als het ware in de familie doorgegeven; vaak is een combinatie van beide het geval. De bijnaam kan afgeleid zijn van iemands echte naam, verwijzen naar zijn of haar vader of moeder (en soms meerdere generaties terug), en/of uit iets heel anders zijn voortgekomen — wederom komen combinaties hiervan vaak voor. Sommige bijnamen zijn voortgekomen uit gebeurtenissen die generaties terug hebben plaatsgevonden, daardoor kan het ook zijn dat vroegere bijnamen zijn vervangen door nieuwere bijnamen. Zo kan het dus zijn dat families meerdere bijnamen hebben, alleen gebruikt men dan de nieuwste vorm. Buitenstaanders die hiervan niet op de hoogte zijn kunnen er zelfs problemen door ondervinden, omdat iemands echte naam soms maar amper bekend is: men kent hem of haar eigenlijk alleen bij de bijnaam, en over de echte naam moet hard nagedacht worden.

Voor meer officiële zaken werd meestal de voorletter van de vader, gevolgd door de letter "z" of "d" (zoon of dochter), achter de familienaam geplaatst: de naam Johanna Minderhoud Hd geeft bijvoorbeeld aan dat zij de dochter was van H. Minderhoud. Dit werd ook in rouwadvertenties gebruikt.

Sport en recreatie

Bij Westkapelle bevindt zich een zandstrand met enige strandpaviljoens.

Tegen het dorp aan ligt "De Kreek", een meer dat door het vernietigen van de dijk in de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, waarlangs een looppad ligt. Door Westkapelle loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook North Sea Trail geheten.

Bekende Westkapellaars

• Abraham Caland, Waterstaatsingenieur

• Hans Peter Minderhoud, Olympisch dressuurruiter

• Niels van Alphen, Professioneel pokerspeler

• Dignate Robbertz, schrijfster

Panorama van de dijk en het Polderhuismuseum te Westkapelle.